Проблемалық берешекті реттеу

«Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» ҚР Заңының 36-бабы берешекті реттеу шарттары мен тәртібін және төлемге қабілетсіз қарыз алушыға қатысты қолданылатын шараларды қарастырады:

1. Банктік қарыз шарты бойынша міндеттемені орындау мерзімін өткізіп алу басталған күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде қарыз алушы – жеке тұлға банкке (банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға) баруға және (немесе) өзінің банктік қарыз шартының талаптарына, оның ішінде:

1) банктік қарыз шарты бойынша сыйақы мөлшерлемесін азайту жағына қарай өзгертуге;

2) шет ел валютасымен берілген банктік қарыз бойынша негізгі борыштың қалдық сомасының валютасын ұлттық валютаға өзгертуге;

3) негізгі борыш және (немесе) сыйақы бойынша төлем мерзімін кейінге қалдыруға;

4) берешекті өтеу әдісін немесе берешекті өтеу кезектілігін, оның ішінде негізгі борышты басым тәртіппен өтей отырып өзгертуге;

5) банктік қарыз мерзімін өзгертуге;

6) мерзімі өткен негізгі борышты және (немесе) сыйақыны кешіруге, тұрақсыздық айыбының (айыппұлдың, өсімпұлдың), банктік қарызға қызмет көрсетуге байланысты комиссиялар мен өзге де төлемдердің күшін жоюға;

7) «Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 20-1-бабында көзделген тәртіппен кепіл берушінің ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті өзі дербес өткізуіне;

8) банктік қарыз шарты бойынша міндеттемені орындаудың орнына банкке (банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға) кепіл мүлкін беру арқылы бас тарту төлемін ұсынуға;

9) сатып алушыға банктік қарыз шарты бойынша міндеттемені бере отырып, ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті өткізуге байланысты өзгерістер енгізу туралы өтінішін негіздейтін банктік қарыз шарты бойынша міндеттемені орындау мерзімін өткізіп алудың туындау себептері, кірістер және басқа да расталған мән-жайлар (фактілер) туралы мәліметтерді қамтитын жазбаша нысанда өтініш не банктік қарыз шартында көзделген тәсілмен ұсынуға құқылы.

Уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен банк (банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым) қарыз алушы – жеке тұлғаның өтінішін алған күннен кейін күнтізбелік 15 (он бес) күн ішінде банктік қарыз шартының талаптарына ұсынылған өзгерістерді қарайды және қарыз алушы-жеке тұлғаға:

1) банктік қарыз шартының талаптарына ұсынылған өзгерістермен келісетіні;

2) банктік қарыз шартының талаптарын өзгерту бойынша өзінің ұсыныстары;

3) банктік қарыз шартының талаптарын өзгертуден бас тарту себептерінің уәжді негіздемесін көрсете отырып, осындай бас тарту туралы жазбаша нысанда не банктік қарыз шартында көзделген тәсілмен хабарлайды.

1) Ақшаға, оның ішінде заемшының кез келген банктік шоттарында бар төлем талабын қою арқылы даусыз (акцептсіз) тәртіппен өндіріп алу. Заемшы - жеке тұлғаның банктік заем шарты бойынша берешегін төлем талабын қою арқылы өндіріп алу ағымдағы шотта республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейінің мөлшерінен кем емес соманы қамтамасыз етуді ескере отырып, ағымдағы шоттағы соманың елу пайызы шегінде жүргізіледі.

2) Қазақстан Республикасының заңнамасында және (немесе) банктік заем шартында көзделген кез келген шараларды қолдану, оның ішінде банктік заем шартын орындау талаптарын өзгерту, банктік заем шарты бойынша борыш сомасын өндіріп алу туралы сотқа талап арызбен жүгіну, сондай-ақ кепілге салынған мүлікті соттан тыс тәртіппен не сот тәртібімен (Қазақстан Республикасының жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы заңнамалық актісінде көзделген жағдайларды қоспағанда) өндіріп алуды қолдану;

3) Сотқа дейінгі өндіріп алу және реттеу үшін берешекті коллекторлық агенттікке беру.

4) Банктік заем шарты бойынша құқықты (талапты) үшінші тұлғаға, заемшыда банктік заем шарты бойынша міндеттемені орындау мерзімі қатарынан күнтізбелік тоқсан күннен артық, жеке тұлғаға берілген ипотекалық заем бойынша - қатарынан күнтізбелік бір жүз сексен күннен астам мерзім өткен кезде беру.